Zekât Ne Zaman Ödenmelidir?
Zekât ne zaman ödenmelidir? Hayırda acele etmenin fazileti ve önemi nedir?
Zekât yıllık bir ibâdettir.
Namaz günde beş vakit, hac ömürde bir defadır. Zekât ise, farz oruç gibi, her yıl tekrarlanır.
Bu husûsiyetinden dolayı, onun bir başlangıç tarihinin tespit edilmesi îcâb eder. Her yılın zekâtını ayrı ayrı tespit ve îfâ gerekir.
Dînimizde ibâdetler dâimâ hicrî / kamerî takvime göre tespit edilmiştir. Bu sebeple, zekât için de, ilk zekât borçlusu olunan tarih şeklinde hicrî takvim ile bir başlangıç günü tayin edilmelidir.
Kamerî sene takrîben 355 gün, şemsî sene de küsurâtıyla 365 gündür. Aradaki 10 ilâ 11 günlük fark, 33 senede artı 1 seneye tekabül eder.
Bir başka ifadeyle;
33 sene mîlâdî yıla göre zekât veren kişi, bu müddetin sonunda, dînimizin esas aldığı kamerî yıla göre 1 yıl zekât vermemiş olur.
Eğer, kişi; Mart veya Aralık gibi şemsî aylarda işyerlerinde yapılan sayımlardan istifâde ile zekâtını bu şekilde hesaplamak istiyorsa, hicrî takvimle sayım ve hesaplamada zorluk yaşayacak ise, 40’ta 1 (% 2,5) olan nisbeti bir miktar artırarak, hicrî-milâdî farkını kapatma yoluna gidebilir. Yani % 2,7 veya 2,8’e tekabül ettirebilir. Dilerse % 3 olarak da verebilir, bu daha uygun olur.
Zaten zekât verilen kişiler arasında ehil olmayanların bulunması gibi daha birçok endişe ile, bu nisbetin bir miktar artırılmasında ihtiyat bakımından fayda vardır.
Artırılan kısım, zaten hayrat olarak bize âhiret sermâyesi olacaktır. Fakat hiç artırmadan verir de; saydığımız ihtimallerden dolayı bir kısmı yerini bulmamış olursa, biz zekâtımızı eksik vermiş, farz bir ibâdeti noksan işlemiş oluruz.
Hâsılı;
Zekât borcumuzu titizce hesaplamalıyız, fakat verirken cimrice hesaplar içinde olmamalı, artıra artıra, bol bol vermeliyiz.
NE ZAMAN ÖDENMELİ?
Zekât hesaplandıktan sonra geciktirilmeden ödenmelidir. Belirli bir takvim içinde ödenebilir.
Yüksek enflâsyonun yaşandığı zamanlarda, tespit edilen tarihten, muhtacın eline ulaşacağı zamana kadar parada bir değer kaybı olmaması için zekât miktarını kıymet kaybetmeyecek, altın gibi bir esasa bağlamak lâzımdır. Eğer bu şekilde sâbitlenmediyse derhâl ödemelidir.
Geçmiş yılların zekâtını ihmâl etmiş kişiler de, bu hatalarını telâfî ederken, bunu, o yıllarda ne kadar altına tekabül ettiğini tespit ederek yapmalıdırlar. Ayrıca zekâtını geciktirdiği için Cenâb-ı Hakk’a istiğfâr etmelidir.
HAYIRDA ACELE ETMEK
Hasan-ı Basrî Hazretleri’nin şu kıssası, hayrın geciktirilmemesi husûsunda pek ibretli bir misaldir:
Bir derviş, Hasan-ı Basrî Hazretleri’nden bir şey ister. O da hemen ayağa kalkıp gömleğini çıkarır ve dervişe verir. Oradakiler;
“–Ey Hasan, evine gidip oradan bir şeyler verseydin ya!” derler.
Hasan-ı Basrî Hazretleri şöyle cevap verir:
“–Bir defasında bir muhtaç mescide geldi ve; «Açım!» dedi. Biz gaflet edip hemen yiyecek getirmedik. Onu mescidde bırakıp evlerimize gittik. Sonra da unuttuk. Sabah namazına geldiğimizde bir de baktık ki, zavallı vefât etmiş. Kefenleyip defnettik.
Ertesi gün, yakaza hâlinde mânevî bir zuhurat olarak, o garibe sardığımız kefenin mihrapta durduğunu ve üzerinde;
«Kefeninizi alın, Allah kabul etmedi!» yazısını gördüm.
İşte o gün;
«–Bundan sonra bir ihtiyaç sahibini gördüğümde onu asla bekletmeyeceğim, hemen ihtiyacını göreceğim.» diye yemin ettim.” (Bkz. Darîr Mustafa Efendi, Yüz Hadis Yüz Hikâye, haz. S. Yıldırım – N. Yılmaz, İstanbul 2001, s. 157)
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yüzakı Dergisi, Yıl: 2024 Ay: Ekim, Sayı: 236