Zikir Esnasında Oluşan Titreme ve İrkilme Gibi Haller Doğal mıdır?

Zikir esnâsında ve sonrasında dervişlerde görülen irkilme ve tit-reme gibi hâller tabiî midir?

İnsan bâzen Allah’ı zikir esnâsında bu tür hâller yaşayabilir. Nitekim Kur’an-ı Kerîm’de: “Allah’ın adı anıldığında gerçek müminlerin kalblerinin titrediğinden”^[1] bahsedilir. Bu vecd hâli, yürekte hissedilen, dışarıdan fazla fark edilmeyen mânevî bir heyecân ve ürpertidir. Tabiî ki bu hâllerin herkese şâmil olduğu söylenemez. Titreme ve taşkınlık ifâde eden cezbe tarzındaki davranışlar, tasavvufta çok makbûl sayılmaz.

Tasavvuf erbâbı dışarıdan gözlenebilen vecd ve cezbeyi kabûl ve red noktasında ikiye ayrılır. Bâyezîd Bistâmî ve onun meşrebinde olup sekr yolunu tutanlar, vecd ve cezbeyi önemser. Cüneyd Bağdâdî ve onun meşrebinde olan sahv ve temkîn ehli ise cezbe ve taşkınlığa çok fazla değer atfetmez. Ancak zikir ritmik bir tavır olduğundan, ritm yükseldikçe vecd ve trans meydana gelmesi kaçınılmazdır.

Dakikada 110’a ulaşan ritmin, insanda vecd ve transı kolaylaştırdığı söylenmektedir. Nitekim pop şarkıcılarının ritmik tavırlarından transa geçen insanlar da az değildir. Dolayısıyla önemli olan transı tetikleyen duygunun ne olduğu ve insanda uyandırdığı düşüncedir. Bu yüzden trans hâlinin dışa vurulmasını uygun görmeyen tasavvuf erbâbı “kanını içine akıt ya da ateşini içine göm” derler.

^[1].       el-Enfâl, 8/2.

Kaynak: Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz, 300 Soruda Tasavvufi Hayat, Erkam Yayınları